Deniz Taşımacılığı | Uluslararası Yük Taşımacılığı | NakliyemKolay
İçindekiler
DENİZ TAŞIMACILIĞI
Deniz taşımacılığı, karayolu ve hava yolu taşımacılığına nazaran daha az bilinen ama aslında işlevselliği daha fazla olan bir taşıma şeklidir. Dünyanın dörtte üçünün sulardan oluşması nedeniyle kullanımını da daha önemli hale gelen deniz taşımacılığı, özellikle son yıllarda gemi kapasitelerinin yükselmesi ile daha da verimli bir yol olmuştur. Bu taşımacılık şekli denize kıyısı olan ülkelerin karayoluna alternatif olarak geliştirdikleri ve kullandıkları bir yoldur.
Özellikle ağır tonajlı, sanayi mallarının/ürünlerinin ülkeden ülkeye, hatta kıtadan kıtaya taşınmasında ağırlıklı olarak deniz ulaşımı kullanılmaktadır. Ayrıca tek seferde en çok yükün taşındığı, ulaşım modeli deniz yoludur.
DENİZ TAŞIMACILIĞI NEDİR?
Deniz taşımacılığı, ürünlerin gemilere yüklenerek bir ülkeden bir diğer ülkeye taşınmasıdır. Bu taşımacılık şeklinde özellikle karayolu ve hava yoluna göre daha ekonomik rakamlar söz konusu olur. Ayrıca herhangi bir hava muhalefeti olmadığı sürece de deniz taşımacılığı en güvenli taşımacılık şekillerinden biridir.
Teknolojinin devrim niteliğindeki gelişimi ve ürün çeşitliğinin en yüksek seviyesine geldiği günümüzde deniz taşımacılığı hiç olmadığı kadar önem kazanmıştır. Veriler dünya ticaretinin yüzde 90’lık kısmının deniz yolu ile gerçekleştiğini ortaya koymaktadır. Yani demir yolu, kara yolu ve hava yolu kalan 10’luk kısmı ancak karşılamaktadır. Bu rakam da dünya ticaretinde denizin ne denli önemli olduğunu açıkça göstermektedir.
ENTEGRE ULAŞIM İLE DAHA VERİMLİ DENİZ TAŞIMACILIĞI MÜMKÜN
Deniz taşımacılığı, sadece liman kentlerinin nimetlerinden faydalandığı taşıma türü olarak kabul edilmemelidir. Birden fazla taşıma yolunun birbirine entegre bir şekilde kullanılmasıyla denize çok uzak bir şehir de denizyolu taşımacılığının avantajlarından faydalanabilir. Bu yöntemle limanlardan, iç bölgelere demiryolu ya da karayolu kullanılarak ürünler taşınır. Gemlik limanları İç Anadolu’dan yapılan ihracatın yüklerini dünyaya ulaştırırken, İzmir Limanları da İç Ege’nin ürünlerinin yurtdışına ulaştırılmasını sağlamaktadır.
RAKAMLARLA TÜRK DENİZ TAŞIMACILIĞI
Ulaştırma Bakanlığı verilerine göre deniz taşımacılığı dış ticaret taşımalarında; 2003 yılına göre 2017 yılında ithalatta yüzde 127’lik, ihracatta ise yüzde 148’lik artış gerçekleşmiştir. 2003 yılında elleçlenen ihracat ve ithalat yük toplamı 149 milyon tonken, bu rakam 2017 yılında347 milyon tona ulaşmıştır.
Aynı verilere göre Türk limanlarında elleçlenen konteyner miktarı 2003 yılında yaklaşık 2,5 milyon TEU iken, 2017 yılında 2003 yılına göre yüzde 300 artarak 10 milyon TEU olarak gerçekleşmiştir.
LİMANLAR DENİZ TAŞIMACILIĞI ÜSSÜ OLARAK HİZMET VERİYOR
Limanlar deniz taşımacılığının ve dolayısıyla ticaretin kalbi konumundaki alanlardır. Dünyada yaklaşık 5 bin, Türkiye’de ise 180 liman olduğu belirtilmektedir. Hamburg Limanı, Rotherdam Limanı, Singapur Limanı, Şangay limanı gibi ünlü ve işlem hacmi oldukça yüksek limanlar ticarete yön vermeleri açısından önemlidir.
Türkiye’de ise Mersin Limanı, İstanbul ve Bursa’daki limanlar ile İzmir ve Aliağa limanları yük hareketliliğinin ve deniz taşımacılığı işlemlerinin üst seviyede olduğu limanlar olarak öne çıkmaktadır.
ARMATÖR KİMDİR?
Armatör ticaret gemisi ya da gemileri olan kişilere verilen addır. Gemi işleten kimse olarak da tanımlanan armatörler, deniz taşımacılığı ve dünya ticaretine yön veren kişiler arasındadır.
Türkiye’deki armatörler toplam bin 583 gemiye sahip. Bu gemilerin kapasitesi ise yaklaşık olarak 30 milyon DWT.
KONTEYNER ÖLÇÜSÜ
Konteyner, denizyolu ile yapılan taşımalarda kullanılan, ihraç ya da ithal ürünlerinin yüklendiği “kutu”lardır. Standartlara uygun olarak üretilen ve kullanılan bir konteynere yüklenen ürünler dünyanın öteki ucuna zarar görmeden gönderilebilmektedir. Konteyner ölçüleri türleri ve kullanım amaçlarına göre değişkenlik gösterir.
Konteynerler beş farklı uzunluktadır. 20’lik konteyner 6.1 metre uzunluğa sahipken, konteyner ölçüleri 40’lık konteyner ile 12.2 metreye çıkar. High cube konteyner ölçüleri 12.31 metredir. High cube konteyner ölçüleri genişlik, yükseklik ve uzunluk açısından ise şöyledir: Genişlik 2.34 m, Uzunluk 11.97 m, Yükseklik 2.68 m, Hacim 77 m³ Boş Ağırlık 3.990 kg Yük Kapasitesi 26.780 kg.
Gemi konteyner ölçüleri, open top konteyner söz konusu olduğunda ise 20’lik ve 40’lık olarak ikiye ayrılır.
KONTEYNER ÖN TAŞIMASI
Konteyner ön taşıması, konteyner boşken yapılan bir işlemdir. Boş konteyner depodan alınır ve malların yükleneceği diğer depoya götürülür. Yapılan bu işlem konteyner ön taşıması olarak adlandırılmaktadır.
LASHİNG NEDİR?
Lashing bir denizcilik terimidir ve “Sabitleme” “Bağlama” anlamına gelmektedir. Konteyner taşımacılığında lashing ise, yükün konteyner üzerine sabitlenmesi anlamındadır. Yükün güvenli ve sağlam bir şekilde yerine ulaştırılmasını amaçlayan bu işlem için özel hizmet veren firmalar mevcuttur.
LİMAN DOLUM
Liman dolum, konteynerin limanda taşıyacağı yük ile doldurulması işlemidir. Tam tanımı “İstifte bulunan boş yada kısmi dolumu yapılan konteynerin CFS sahasına alınıp işçi yada forklift ile eşyanın araçtan konteynere yapılan yükleme”dir. Bu işlemin fabrika dolum şekli de vardır. Dışarıda yüklenen konteyner dolu olarak limana getirilir ve gemiye yüklenir. Her iki dolum şeklinin de kendine özgü avantajı ya da dezavantajı vardır.
VGM NEDİR? (DOĞRULANMIŞ BRÜT AĞIRLIK)
VGM nedir sorusu da cevabı sıklıkla aranana sorulardan biridir. Doğrulanmış Brüt Ağırlık, (DBA) olarak kısaltılan ve İngilizce’si Verified Gross Mass (VGM) 1 Temmuz 2016’dan itibaren tüm dünya ile birlikte Türkiye’de de yürürlüğe girmiştir. Bu nedenle deniz taşıma şirketlerine gemilere yüklenme öncesinde, belirlenen cut off süresine göre, VGM belgesinin sağlanması gerekmektedir. Aksi halde konteynerlerin gemiye yüklenmesi mümkün değildir.
VGM hesaplama hizmetleri liman işletmeleri tarafından verilmektedir.
KANTAR NEDİR? TARTIM İŞLEMİ NASIL YAPILIR?
Kantar genel anlamı ile kütle tartan bir araçtır. Denizyolu ulaşımında ise konteynerlerin tartılmasını sağlayan araç olarak kullanılır.
Konteynerlerin tartımı daha önceleri sadece liman işletmeleri tarafından verilen bir hizmetti. İhracatçıya mal yüklü konteyneri tartarak brüt ağırlığını beyan etme zorunluluğu getirilmesi üzerine Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, aynı yılın Eylül ayında yayınladığı yeni yönerge ile işlemde kolaylaştırma yaptı ve ihracatı yapan firmalar da Bakanlığın mevzuatına uygun olarak kurdukları, işlettikleri ve periyodik muayenesini yaptırdıkları kantarlarında tartımlarını yaparak DBA Belgesi’ni düzenleyebilmeye başladı.
Tartım işlemi için kullanılabilecek 2 yöntem vardır:
- Konteyner tamamen kapatılıp taşımaya hazır hale getirildikten sonra, tartılır. Bu yöntemle dolu konteynerin tartılması işi yükleten veya yükletenin yetkilendirdiği 3. şahıs tarafından yapılır.
- Konteyner içine yüklenecek her yükün, paketin, paketleme ve yük emniyet malzemesinin ağırlıkları ile konteynerin dara ağırlığının birlikte toplanması yoluyla dolu konteynerin toplam brüt ağırlığının tespitidir. Yöntem-2 sadece yetkilendirilmiş yükümlü veya onaylanmış kişi statüsüne sahip olan ve İdare tarafından yetkilendirilen yükletenler tarafından kullanılır.
KONTEYNER TAKİP
Konteyner takip ile dünyanın herhangi bir noktasına doğru yola çıkan yükler rahatlıkla takip edilir. Bunun için gerekli olan tek bilgi konteyner numarasıdır. Her konteyner taşıma şirketi kendi internet sitesinde online konteyner takip aracı bulundurmaktadır. Yük hangi firma ile gönderildiyse o firmanın internet sitesine girerek konteyner numarası yazılarak, konteyner sorgulama işlemi yapılır.
Konteyner numarası sorgulama ise dünya genelinde dolaşımda olan milyonlarca konteyner arasında yükün taşındığı konteynerin bulunmasını amaçlar. Konteyner no sorgulama işleminin en kolay yolu www.bic-code.org internet sitesindeki kontrol aracını kullanmaktır.
Konteyner takip sistemi ile ise konteynerin kendisi takip edilir. Akıllı telefon, tablet, bilgisayar gibi cihazlara ek olarak internet bağlantınız da varsa istediğiniz an ve istediğiniz yerden konteynerinize ilişkin bilgilere ulaşabilirsiniz. Bu sistem sayesinde konteynerin kat ettiği yol, iç sıcaklık değeri, hız bilgileri, duraklama yerleri, rota sapmaları olup olmadığı, konteyner kapılarının ne zaman açıldığı gibi bilgilere ulaşılabilir. Ayrıca konteynerin içi de bu sistem kullanılarak görüntülenebilir.
LİMANLARDAKİ KONTEYNER SORGULAMA
Limanlardaki konteyner sorgulama içinse söz konusu konteynerlerin varış adresi olan limana gelmiş olması gerekir. Örneğin Hamburg Limanı’ndan yola çıkan yüklerin Gemlik Limanı’na ulaşması gerekir. Böylece konteyner numarasını girerek limanda konteyner sorgulama işlemi gerçekleştirilir. Liman konteyner sorgulama Türkiye’de hizmet veren limanlar için geçerli bir işlemdir.
Bu işlem sonunda elde edilen bilgi ile ithalat yükünü bekleyen işletme, gümrük işlemlerini hemen yapıp, malları gümrükten çekebilir.
NAVLUN NE DEMEK?
Navlun, deniz yolu ile taşınan yükler için taşıma hizmetini yapan firmaya ödenen ücret anlamına gelmektedir. Navlun ücreti resmî bir tarifeye veya sözleşmeye göre oluşur. Navlun peşin ödenebileceği gibi, varış limanında da ödenebilir. Navlunu satıcının değil alıcının ödediği durumlar da vardır. Navlun sözleşmesi için genellikle konsimento düzenlenir.
Navlun ayrıca taşımak için gemiye yüklenen eşyanın tümünü yani yükü de anlatan bir terimdir.
DENİZ TAŞIMACILIĞI NAVLUN HESAPLAMA
Navlun hesaplama işlemi farklı bileşenlere göre yapılır ve hesaplamayı taşıyıcı firmalar yapmaktadırlar.
Navlun hesaplama araçları ile hesaplama yaparak ortalama bir fiyat elde etmek mümkün ancak en doğrusu firmadan navlun teklifi almaktır.
Navlun hesaplama için konteyner ölçüsü, taşımanın niteliği(Kapıdan kapıya- limandan limana vb), yükleme adresi, varış ülkesi ve varış limanı gibi bilgilere ihtiyaç vardır.
CUT OFF NEDİR
Cut Off uluslararası taşımacılıkta herhangi bir işlem için izin verilen son süreyi anlatan bir terimdir. Konteynerin ihracatçılar tarafından limana teslim edilmesi için son tarihi de anlatan cut off, ihracat beyannamesinin limanda taşımayı gerçekleştiren firmaya teslim edilmesi için tanınan son tarihi de anlatmaktadır.
TALİMAT CUT OFF
Talimat cut off ise ihracatçının hazırladığı yükleme notasının taşıyıcıya teslim edilmesi gereken son tarihi anlatan bir ifadedir.
ARDİYESİZ GİRİŞ
Ardiyesiz giriş, deniz taşımacılığı sırasında yükün gemiye yüklenmeden önce limanda ambara alınması belli tarih aralığında gerçekleşir. Başlangıç tarihi ardiyesiz giriştir. Bitiş tarihi ise yukarıda da söz ettiğimiz cut off’tur.
GEMİ PROGRAMLARI
Gemi programları konteyner hatlarının gemilerinin hangi tarihlerde limana yanaşacağı, hangi tarihlerde kalkacağı, cut off ve ardiyesiz giriş tarihlerinin yazılı olduğu bir tablodur. Konteyner hatları bu programları internet sitelerinde de müşterilerine bilgi amaçlı yayınlanmaktadır. Bu sayede ihracat yapan kişi ve kurumlar, yüklerinin ne zaman yıla çıkacağını öğrenirken, ithalat yapanlar da bekledikleri yükün ne zaman limanda olacağının bilgisini alıp, iş programını bu bilgi doğrultusunda yapabilmektedir.
GÜMRÜKLEME BEYANNAMESİ NASIL DÜZENLENİR VE SORGULANIR?
Gümrük beyannamesi ithalat, ihracat, transit ve antrepo rejimine tabi olarak işlem yapmak istenen ürünlerin gümrük işlemlerinin tamamlanabilmesi, malzemenin tam olarak ne olduğu, hangi şartlar satış işleminin yapıldığı, ne şekilde taşındığı, hangi vergi dilimleri ya da hangi muafiyet kapsamında olduğuna dair bilgileri içeren belgedir. Resmi bir belge olan gümrük beyannamesi fatura üzerindeki bilgilere göre düzenlenir. Genellikle de firmaların yetkilendirdiği gümrükçüler tarafından doldurulur.
Beyannamede;
- Gönderen / ihracatçı
- Alıcı / ithalatçı
- Mali müşavir / serbest muhasebeci
- Beyan sahibi/temsilcisi
- Çıkış / ihracat ülkesi
- Menşe ülke
- Gideceği ülke
- Çıkıştaki aracın kimliği ve kayıtlı olduğu ülke
- Teslim şekli
- Sınırı geçecek hareketli taşıt aracının kimliği ve kayıtlı olduğu ülke
- Döviz ve toplam fatura bedeli
- Sınırdaki taşıma şekli
- Yükleme yeri
- Çıkış gümrük idaresi
- Kapların ve eşyanın tanımı
- Brüt ağırlık (kg)
- Net ağırlık gibi bilgiler yer almalıdır.
Gümrük Beyannamesi sorgulaması Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde gerçekleştirilebilen bir işlemdir. İlgili alana beyanname numarasını yazarak “Sorgula” tuşuna basıldığında işlem tamamlanmış olur.
MAVİ HAT VE KIRMIZI HAT NEDİR?
Mavi hat, kırmızı hat nedir sorusunun yanıtını arayanlar aslında gümrük idarelerindeki kontrol çeşitleri ile ilgili bilgi arayışındadırlar.
Mavi hat; yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına veya A ve B sınıfı onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin yararlandığı, eşyanın belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır.
Kırmızı hat; eşyanın muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hattır.
YÜK TİPLERİ
Deniz taşımacılığında farklı yük tipleri vardır. Yük tipleri farklı olduğu için bu yükün taşındığı gemiler de birbirinden farklıdır. Yükler esas olarak sıvı yükler ve kuru yükler olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır. Bu yükler nitelik yönünden farklı olduğu için farklı gemilerde taşınır. Kuru yük taşınan bir gemide sıvı yük taşınamayacağı gibi sıvı yük taşınan gemide de kuru yük taşınamaz. Ayrıca paketlenmiş ya da dökme yük tipleri de kullanılacak geminin seçimi de önemidir.
Öte yandan tehlikeli maddeler, bozulabilir yükler de bir başka yük tipidir. Proje taşımacılığı ise en özel yük tiplerinin taşınmasını sağlar.
DENİZ TAŞIMACILIĞI İLE TEHLİKELİ MADDE NASIL TAŞINMALIDIR?
Deniz taşımacılığında tehlike madde taşımacılığı da yapılmaktadır. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 2015 yılında çıkardığı “TEHLİKELİ MADDELERİN DENİZ YOLUYLA TAŞINMASI HAKKINDA YÖNETMELİK” ile bu alandaki kuralları belirlemiştir.
Uluslararası Denizcilik Örgütü ise 1965 yılında Tehlikeli Malların Denizyolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması’nı yayınlamış ve gemi ile taşınan zararlı maddelerin taşınması ile ilgili şartları belirlemiştir.
Deniz yolu ile tehlikeli maddelerin taşınmasında öncelikle sağlık, güvenlik ve çevrenin korunmasına dikkat edilmeli ve taşıma yaparken gerekli bütün önlemler alınmalıdır. Ayrıca tehlikeli maddelerin geminin hangi bölümünde bulunduğuna da dikkat edilmelidir. Tehlikeli maddeler makine dairesinden ya da geminin yakıt tankından uzak tutulmalıdır.
Taşmalı yük, standart 20 ft, 40 ft ya da 40 ft high cube konteynerlerinden birine sığmayacak büyüklükteki yüklere verilen genel bir addır. Bu yükler platform, flat rack ya da üstü açık konteyner üzerinde daha kolay bir şekilde taşınabilir.
Proje taşımacılığı ise standart dışı yüklerin bir yerden başka bir yere standart dışı ölçülerde taşınmasıdır. Özellikle ağır, fazla uzun, fazla geniş veya fazla yüksek yükler bu kapsama girer. Bu tip yükler genellikle fabrika, rafineri, madencilik, enerji, inşaat gibi altyapı yatırımlarında gerekli olan malzemeler veya donanımlardır. Her proje taşıması kendine özgü şartlarda yapılır ve proje taşımacılığında özel düzenekler ve uzmanlık gerekmektedir.
Deniz yolu taşımacılığı ile bozulabilir kargo taşıması da yapılabilir. Isı kontrolü gerektiren bu taşıma şeklinde bütün önlemlerin alınması gerekmektedir. Aksi takdirde Taşınan bozulabilir yük, varış adresine ulaşamadan kullanılmaz hale gelir.