Transit Ticaret Nedir | Transit Ticaret Nasıl Yapılır | NakliyemKolay

TRANSİT TİCARET NEDİR?

Transit ticaret(re-export), yurtdışından getirilen malın henüz gümrükteyken bir başka ülkeye, kar ederek satılmasına denir. Daha geniş bir tanımlamayla, bir ülkenin girişimcisinin 3. bir ülkeden aldığı malı kendi ülkesinden transit geçirerek veya kendi ülkesine ithal edip,  ya da hiç kendi ülkesine sokmaksızın diğer bir ülkeye satmasıdır. Vergisi olmadığı için sermaye gerektirmeyen bir işlem olarak kabul edilebilir. Sistem mevzuatları hayli detaylı olan ithalat ve ihracata göre daha kolay bir sistemdir.

Çoğu zaman transit ticaret ile transit taşımacılık kavramları birbiri ile karıştırılmaktadır. Transit taşımacılık işlemi iki ülkenin yaptığı ticaretin üçüncü bir ülke üzerinden gerçekleştirilmesi işlemiyken transit ticarette ülke ithal ettiği malları millileştirmeden bir başka ülkeye satmaktadır. Bu nedenle bu iki kavram birbirinden bir hayli farklıdır.

TRANSİT TİCARET NEDİR?

Alış ve satış bedelleri arasında lehte fark esas olmak üzere (aleyhte fark kabul edilebilir) gerçek ve tüzel kişi transit tacirince satın alınan yabancı menşeli veya Türk menşeli olup da yurt dışına satılmış malların transit olarak veya doğrudan doğruya, ithalat ve ihracat rejimi hükümlerine tabi olmaksızın, başka veya serbest bölgeler dahil aynı ülkeye satılmasına transit ticaret denmektedir.

Türkiye’de yerleşik herhangi bir firma tarafından ithal edilmek amacıyla yurda getirilerek, gümrük antrepolarına alınan bir malın aynı firma ya da malları gümrük antreposunda devralan başka bir firma tarafından başka bir ülkeye ya da malın getirildiği ülkedeki başka bir firmaya satılması da aynı işlemdir.   

Bu noktada dikkat edilmesi gereken hususlar vardır.

• Bu ticaret ödeme şekli değil, bir ticaret şeklidir.
• Gerçekte bir ithalat ve ihracat işlemi olmadığından dolayı, gümrük beyannamesi düzenlenmez.
• İşlemlerde Vergi, Resim, Harç İstisnası uygulanır.
• Tüm ödeme şekillerine göre transit ticaret yapılabilir. 

TRANSİT TİCARET NASIL YAPILIR?

Transit ticaret, yurtdışından örneğin Almanya’dan ithal edilen malların antrepoya alınıp, iç piyasaya sunmadan, gümrük vergisi ya da KDV ödemeden bir başka ülkeye örneğin Lübnan’a satılması şeklinde yapılır.

En büyük avantajı mallar antrepodan hiç çıkarılmadan ve iç piyasaya sunulmadan yeniden satış söz konusu olduğu için herhangi bir vergi ödenmemesidir.

Eğer Almanya’dan vadeli alınan ürünler örneğin Lübnan’a peşin para ile satılabilirse, transit ticareti yapan kişi, alış ve satış fiyatları arasındaki farkı kendisine ayırdıktan sonra, üretici ya da tedarikçiye ürünlerin parasını öderse son derece karlı bir ticaret gerçekleştirmiş olur. İhracat yapabilmek için ihracatçı birliklerine üye olma zorunluluğu varken transit ticaret yapmak için böyle bir zorunluluk de olmaması işlemin daha kolay gerçekleşmesini sağlamaktadır.

Bu işlemi vergi numarası sahibi Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişiler, esnaf ve sanatkar odalarına kayıtlı olup üretim faaliyetiyle iştigal eden esnaf ve sanatkarlar ve joint-venture ile konsorsiyumlar yapabilirler.

 TRANSİT TİCARET İŞLEYİŞİ

• Transit ticaret talepleri, Türk Gümrük Bölgesine giren ürünler için, “Transit Ticaret Beyannamesi” düzenlenmek suretiyle doğrudan gümrüklere yapılmaktadır. Türk Gümrük Bölgesine girmeyen ürünler için Gümrüğe gitmeye gerek yoktur.
• Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.
• Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile DTM’nin madde politikası itibarıyla transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz. Ayrıca ithalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.Söz konusu mallar ve ülkeler dışında kalan mallar ve ülkelere transit ticaret yapılmak istenilmesi halinde işlemlerin transit ticaret formu aranmaksızın transit rejimi çerçevesinde sonuçlandırılması gerekmektedir.

TRANSİT TİCARET İHRACAT SAYILIR MI?

Transit ticaret, devlet nezdinde ihracat olarak sayılmıyor. Çünkü transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmiyor. Bu nedenle yapılan işlem sonrasında doğrudan döviz girdisi sağlansa bile işlem ihracat olarak kabul edilmiyor. Bu nedenle bu ticaret türünün yapan kişiler ihracatçılara verilen kredilerden faydalanamazlar.

TRANSİT TİCARET FATURA ÖRNEĞİ

Transit ticarette fatura malın alındığı yer tarafından kesilir. Transit ticareti yapan kişi de malı sattığı yere bir fatura kesecek. Bu fatura İngilizce olmalıdır. Kesilen İngilizce faturanın aynısı Türkçe resmi fatura olarak kesilmelidir.

Yurtdışından yurtdışına yapılan transit ticarette alış ve satış faturaları tek başına yeterlidir.

Antrepodan yurtdışına yapılacak teslimlerde bu teslim şeklini belgelendirebilmek için gümrük firması tarafından “transit ticaret beyannamesi” düzenlenmesi gerekmektedir.

Antrepodan yurtiçinde yerleşik kişilere teslim ise  transit ticarete konu olan malın millileştirilmeden yurtiçindeki yerleşik kişilere malın mülkiyetinin geçirilmesidir. Bu işlem için de alış ve satış faturaları yeterlidir.

Bu faturaların örneği ise hemen her yerde bulunmaktadır.

TRANSİT TİCARET E –FATURA

Bu noktada transit ticaret için e-fatura düzenlenebilir mi sorusu da sorulmaktadır: Bu sorunun yanıt ise  “Hayır”dır. Sadece Gümrük Çıkış Beyannamesi ile yurtdışına çıkan malın faturası ihracat e- faturası şeklinde düzenlenmeli GÇB ekinde çıkmayan fatura eskisi gibi kağıt veya gönderici e-Arşiv mükellefi ise e-Arşiv fatura olarak düzenlenmelidir.

TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİ

KDV Beyannamesi KDV’nin konusu giren işlemlerin beyan edildiği bir beyannamedir. Bir işlemin KDV’nin konusuna girebilmesi için, mal teslimleri bakımından teslim anında malın Türkiye’de olması, hizmet şeklinde işlemler bakımından ise hizmetin yurt içinde cereyan etmesi gerekir.

KDV açısından, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 6/b maddesine göre Türkiye’de ifa edilmeyen veya Türkiye’de faydalanılmayan hizmetler Türkiye’de yapılmamış sayılır ve verginin konusuna girmez.

Transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, bu mallar millileştirilmeksizin satışa konu olduğu için KDV’nin konusuna girmez ve KDV beyannamesinde hiçbir şekilde gösterilmez. 

TRANSİT TİCARET MUHASEBE KAYDI

Transit ticaret KDV beyannamesinde değil muhasebe kayıtlarında yer alır. Sadece muhasebe kayıtlarında alış ve satış işlemi gösterilmek ve aradaki farkın beyan edilmesi gerekmektedir. Transit ticarette malların alındığı yerden fatura alınmalı, malın satıldığı yere de fatura kesilmelidir. Bu şekilde alış satış arasındaki fark Türkiye’de vergiye tabi olacak gelir olarak kayıtlara yansıtılır.

TRANSİT TİCARETİN YILDIZ ÜLKELERİ

Transit ticareti en iyi kullanan ülkeler ise Hong Kong, Singapur ve Dubai’dir. Hong Kong ve Singapur’un ihracatının yüzde 80’nin bu yolla yapıldığı belirtilmektedir. Dış Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre Hong Kong’un 2014 yılı ihracatı yaklaşık 524 milyar dolardır ve bu rakamın 508 milyar doları transit ticaretten gelmektedir. Singapur’un 2014 yılı ihracat kazancı 409 milyar dolar, transit ticaret geliri ise 193 milyar dolardır. Türkiye’nin 2014 yılı ödemeler bilançosunda gösterilen transit ticaret geliri ise sadece 193 milyon dolardır.

Günümüzde ise Türkiye’de transit ticaretin 10 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakamı TİM Başkanı İsmail Gülle 2018 yılı sonunda dile getirmiştir.

Türkiye’nin toplam transit ticaretinin yaklaşık yüzde 90’ı Mersin ve İskenderun’dan yapılmaktadır. Ancak rakamlar Türkiye’nin coğrafi avantajını kullanarak çok daha yüksek seviyelere çıkarabileceği transit ticarette potansiyeli iyi kullanamadığını göstermektedir.