Konşimento’daki Clean On Board Yazısı Nedir?

Son derece doğaldır ki akreditiflerde ithalatçılar yıllardır olmazsa olmaz şart olan “clean on board bill of lading” kaydını koyarlar. Bunun nedeni ise malın konşimentoda anılan gemiye temiz ve sağlam yüklenmiş olduğundan emin olmak niyetidir. Malın gemiye temiz ve sağlam olarak yüklendiğini gösteren konşimento güven duyulan bir değerli belge olarak algılanır.

 

Fcl/fcl (full container load) konteyner taşımacılığında konşimentolar üzerine “clean on board” kaydının uygulanması mümkün olmamaktadır. Çünkü düzenli servis ile (liner service) konteyner taşımacılığı yapan taşımacı konteyneri taşıma mutabakatı sonucu yükleyiciye tahsis eder ve malın yüklenme operasyonuna eşlik etmez.Konteyner yüklenip içinde eşyanın güvenliğine dair önlemler alınıp yükleten tarafından mühürlendikten sonra tekrar “kapalı halde-mühürlenmiş olarak” taşımacıya teslim edilir.

 

Taşımacı hiçbir durumda bir fcl/fcl konteynerin içinde hangi durumda ve ne mal yüklendiğini bilmez, bilemez.Bu yüzdendir ki konişmento üzerine öncelikle said to contain (stc-ibraz edildiğine göre-beyana göre) ve shipper’s stow , load, count and seal (yükleyicinin sayım , tartım, yükleme ve mühürlemesi) ifadelerini eklerler.Buradaki taşımacı kaygısı mala dair sınırlı sorumluluğunun altını çizmek ve taraflara bunu beyan etmiş olmaktır.Aksi halde taşımacının sınırlı (parça başı sorumluluk) sorumluluğu tartışılır hale gelir.

 

Peki, “clean on board” ın tarihçesine bakacak olursak bu kayıt acaba nereden gelmektedir. Kuşkusuz bugünde bazı konşimentolarda kullanıla gelmektedir. Örneğin açık yük taşımacılığı için düzenlenen konşimentolarda bunu görebiliyoruz. Durumu oldukça iyi açıklayan ingilizce alıntıyı aşağıda okuduğunuzda çok daha net anlaşılır olduğu görülecektir.

 

In the old days , the master on his bridge could oversee the loading of his vessel.He was responsible to count the packages and to verify the “apparent good order” for the merchandise. Then the B/L was issued.If there were no special notations of packages missing or damaged, only normal text , then he was deemed to be “CLEAN”, which was that the receivers were expecting.

 

Yukarıda anlatılanın kapsamı; gemiye yüklenen yükleri geminin köprü üstünden kaptan fiili olarak gözlemlemektedir. Dış görünüş itibarı ile uygun olup olmadığına bakmaktadır.Çünkü dış görünüş itibarı ile de olsa kaptan malın bu kondisyonda tesliminden sorumludur.Eğer mal ve/veya ambalajına dair bir kusur tespiti yok ise konşimento yükleyicinin de beklentisine paralel olarak “clean” kaydını yaşıyacak şekilde düzenlenir.İşte bu güven veren bir konşimentodur.

 

Clean on board bill of lading ten beklenti şudur; öncelikle bir konşimento düzenlenmesi şart koşulmaktadır, bu konşimento içeriği malın gemiye yüklendiğini gösteren yükleme kaydı olmalıdır ve de konşimento üzerinde mal ve/veya amlabajının açık bir kusurunu açıkça beyan eden kayıtlar bulunmamalıdır.İşte bu boktada şunu net olarak tespit etmemiz gerekir; Nihai amaç yükleme kaydına sahip “temiz konşimento” elde etmektir.Bu noktada aklımıza bir soru gelir hemen, “temiz konşimento nedir?”.Malın ve/veya ambalajının açıkça bir kusurunu beyan etmeyen konşimentoya temiz konşimento denir.Örneğin konşimento üzerinde ; Bags stained, torn and wet (torbalar lekeli, yırtık ve ıslak), Barrels leaking (varillerde sızıntı var) , Cartons dented (kartonlarda çentik/ezik var),Planks broken (kalaslar kırılmış),Un protected goods (korunmasız yük),Wet before shipment (yüklemeden önce ıslak vaziyette) bu ve benzeri kayıtlar olursa o konşimento artık temiz konşimento değildir.Bu kayıtlarla düzenlenmek zorunda kalınan konşimentoların ticari olarak tercih edilmezler.
Konteyner taşımacılığı özelinde ise yukarıda geçmişi anlatıldığı gibi bir senaryo sözkonusu değildir. Kaptan o senaryoda malı ve/veya ambalajını “dış görünüşü itibarı ile” kontrol ederken konteyner taşımacısı sadece konteyneri dış görünüşü itibarı ile kontrol eder. Bu nedenledir ki “clean on board” yerine “shipped on board” kaydını konşimentoya icra eder.Peki bu akreditif tekniği açısından bir sorun mudur, rezerv nedeni midir?

 

Öncelikle şunu baştan tespit etmekte fayda vardır; akreditif hükümleri nihaidir ve geçerli olan bu hükümlerdir. Akreditifte özellikle “konşimento mutlak olarak clean on board kayıtlı olmalıdır, bunun dışında benzeri kayıtlar kabul edilemez” diyorsa bu noktada fazla yapacak bir şey yoktur.Yük konteyner ile taşınıyorsa ve bu şarttan taşımacının baştan bilgisi yok ise konşimento büyük ihtimalle “shipped on board, laden on board, accually loaded on board” vb kayıtlarla düzenlenecek ve banka buna rezerv uygulayacaktır.Ama akteditifte sadece “clean on board” şartı var ise bu noktada herşey normal düzeninde gidecektir ve “clean “ kelimesi kullanılmaksızın benzeri kayıtlarla düzenlenen konşimentoya rezerv konmayacaktır.Çünkü Milletlerarası Ticaret Odası nın (International Chamber of Commerce- ICC) yayınları olan Ucp600 ve Isbp745 kurallarına göre bu bir rezerv nedeni değildir.

 

 

ICC –UCP600 MADDE 27 TEMİZ TAŞIMA BELGESİ

Bir banka sadece temiz bir tasıma belgesini kabul edecektir. Temiz bir tasıma belgesi malların veya malların ambalajının kusurlu bir durumunu açıkça ifade eden bir ibare veya kayıt tasımayan bir belgedir. Bir akreditif bir tasıma belgesinin “clean on board” olması sartını içerse bile “clean” sözcügünün bir tasıma belgesinde gözükmesi gerekmez.

 

ICC-ISBP745

E7“Shipped in apparent good order”, “Laden on board”, “Clean on board” gibi terimler veya “shipped” veya “on board” sözcüklerini içeren diğer ibareler “Shipped on board” sözcükleri ile aynı anlamdadırlar.

ICC-ISBP745
Temiz konşimento

E20 Bir konşimento malların veya ambalajın kusurlu bir durumunu açıkça beyan eden ibare veya ibareler göstermeyecektir.

 

Örneğin:
a. Bir konşimento üzerindeki “packaging is not sufficient for the sea journey” gibi veya benzer etkiye sahip sözcükler, ambalajın kusurlu bir durumunu açıkça beyan eden ibareye bir örnektir.

b. Bir konşimento üzerindeki “packaging may not be sufficient for the sea journey” gibi Veya benzer etkiye sahip sözcükler, ambalajın kusurlu bir durumunu açıkça beyan etmez.

 

E21 a. Akreditif bir konşimentoda “clean on board” veya “clean” kaydının bulunmasını şarta bağlasa bile belgede “clean” sözcüğünün gösterilmesi gerekli değildir.

 

Bir konşimentodaki “clean” sözcüğünün silinmesi/üzerinin çizilmesi malların veya ambalajın kusurlu bir durumunu açıkça beyan etmez.

 

Sonuç olarak bu makaleyi yazmaya neden gerek gördük ? Msc olarak ülkemizin çeşitli yerlerinde ihracatçılarımız ile buluştuğumuz seminerlerde bize yoğun olarak şu soru geliyor; “akreditimizde clean on board bill of lading şartı bulunduğunda siz konşimentolara shipped on board yazıyorsunuz. Bu nedenle biz akreditifteki bu şarta düzeltme isteyerek shipped on board mı yaptırmalıyız?” .Buna gerek olmadığı, bu yüzden bir düzeltme masrafı yapmaya gerek olmadığı, bankaların bunu bir rezerv nedeni görmeyeceklerini sanırım ikna edici bir şekilde açıklamış olduk.

 

Ahmet AYTOĞAN

MSC Türkiye – Dokümantasyon Müdürü